ضرورت تربیت مجاهدان فرهنگی در چارچوب تحولی نوین در حوزههای علمیه

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، حجتالاسلام محمدعلی رنجبر مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در همایش تخصصی « همایش خوانش تاریخی پیام حوزه پیشرو و سرآمد» که در این دانشگاه برگزار شد، بر لزوم جهتگیری اینگونه برنامهها به سمت تربیت نسل جدیدی از طلاب انقلابی و نخبه تأکید کرد و گفت: مسیر پیشروی ما باید منطبق بر الگویی از حوزهای انقلابی، پیشتاز و سرآمد باشد که خروجی آن تربیت چهرههایی با ویژگیهای ممتاز و اثرگذار در جامعه است؛ همانگونه که رهبر معظم انقلاب از چنین چهرههایی با عنوان «مجاهد فرهنگی» یاد میکنند.
وی افزود: مجاهد فرهنگی کسی است که نهتنها در ساحت علمی برجسته است بلکه در صحنه اجتماعی نقش فعال و راهبردی ایفا میکند. او نسبت به تحولات پیرامونی خود بیتفاوت نیست و میکوشد با بهرهگیری از تحلیل عمیق تاریخی و فهم زمانه رسالت خود را در جهاد تبیین ایفا کند.
نقطه آغاز تحولی علمی در حوزه با محوریت نخبگان جوان
حجتالاسلام رنجبر با اشاره به تجربه موفق برخی از انجمنهای علمی دانشجویی در شکلگیری این همایش، گفت: واقعیت آن است که آغاز این حرکت علمی از دل حمایتهایی برخاسته که از انجمنهای علمی دانشجویی همچون «آیه» و «فائزون» انجام گرفته است. این انجمن ها با اتکا به ظرفیتهای نخبگانی حوزه و دانشگاه بستری برای تضارب آرا و گسترش مرزهای معرفت در عرصه انقلاب اسلامی فراهم آوردهاند.
وی در ادامه اظهار داشت: تداوم چنین رویکردی مستلزم توجه نهادهای بالادستی به نقشآفرینی نخبگان جوان و حمایت هدفمند از ابتکارات آنان است. نباید این تلاشها را در حد یک همایش یا گزارش خلاصه کرد؛ بلکه باید آنها را در قالب یک پروژه بلندمدت علمی و تمدنی دید که به مرور شاکله نظام فکری طلاب و دانشجویان متعهد را دگرگون میسازد.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دغدغه رئیس دفتر تبلیغات اسلامی مبنی بر سطحینگری در برخی برنامههای علمی، تأکید کرد: این تذکر کاملاً بجا و مهم است؛ زیرا اگر قرار باشد در فعالیتهای علمی و پژوهشی صرفاً به ظواهر و آمار اکتفا شود تحولی ایجاد نمیشود، باید با اجتناب از کلیشههای رایج به سمت اقدامات فاخر، ماندگار و اثرگذار رفت.
وی با بیان اینکه سیر تاریخی انقلاب اسلامی و نقشآفرینی چهرههایی چون امام خمینی(ره)، رهبر معظم انقلاب و نیز مرحوم آیتالله شاهآبادی حکایت از تداوم یک خط فکری و معنوی دارد، خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی حاصل یک جریان عمیق فکری، تربیتی و مجاهدانه است که در بستر حوزههای علمیه و با تأثیر از سنت عرفانی و سیاسی اسلام شکل گرفت. این میراث فکری باید بازخوانی شود تا در تربیت نسل آینده اثرگذار باشد.
حجتالاسلام رنجبر در ادامه گفت: یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه داشت، ناتوانی ساختار سنتی حوزههای علمیه در ارائه خروجیهایی از جنس مجاهد فرهنگی است. اگر این ساختار بهتنهایی پاسخگو بود رهبر معظم انقلاب بارها بر لزوم تحول و بازسازی در نظام آموزشی حوزه تأکید نمیکردند.
تحول آموزشی حوزه با تکیه بر «تاریخشناسی تمدنی» ممکن است
وی افزود: این تحول تنها با تغییر در مواد درسی یا استفاده از تکنولوژیهای آموزشی محقق نمیشود بلکه نیازمند دگرگونی در عمق نگاه و افق فکری است. مفاهیمی همچون تاریخشناسی تمدنی باید به صورت منسجم در ساختار آموزشی حوزه گنجانده شوند.
مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه یکی از پرسشهای بنیادین انسان فهم جایگاه تاریخی خویش است، اظهار داشت: طلبهای که نداند از کجا آمده اکنون در کجای تاریخ ایستاده و به کدام سو میرود نمیتواند در مسیر جهاد تبیین موفق باشد. این سهگانه فهم تاریخی زیربنای تربیت نخبگان مؤثر و متعهد است.
وی در همین راستا به اهمیت شناخت وقایع سرنوشتساز تاریخ معاصر اشاره کرد و گفت: یکی از مصادیق مهم در این زمینه شناخت دقیق توافقنامه «سایکس–پیکو» است. این توافقنامه که منجر به فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکلگیری مرزهای سیاسی جدید در جهان اسلام شد، نقطهعطفی در نظم جهانی بود که بدون فهم آن نمیتوان عمق انحرافات فرهنگی و سیاسی منطقه را درک کرد.
حجتالاسلام رنجبر با تأکید بر پیوند فهم تاریخی و آموزههای قرآنی جهاد، خاطرنشان کرد: جهاد نه فقط در میدان جنگ بلکه در میدان اندیشه، تبیین و مقاومت است. اگر تاریخ را درست فهم کنیم معنای جهاد نیز برای ما شفافتر میشود.
مهمترین راوی تاریخ قرآنی با تبیین مدل انسان ۲۵۰ ساله
وی در ادامه افزود: رهبر معظم انقلاب را باید مهمترین راوی تاریخ قرآنی دانست؛ کسی که با نگاهی عمیق و فراگیر تحولات چند هزار ساله بشر را روایت میکند و با الگوی «انسان ۲۵۰ ساله» فهمی نوین از تاریخ حیات طیبه اهلبیت(ع) و پیوند آن با حوادث اجتماعی معاصر ارائه میدهد.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به ضرورت نهادینه شدن این نگاه در متن حوزههای علمیه گفت: اگر بخواهیم به تربیت مجاهدان فرهنگی دست یابیم باید این افق بلند در تمام اجزای آموزشی و تربیتی حوزه جریان یابد. این مهم تنها با اراده جدی و برنامهریزی دقیق حاصل میشود.
حجتالاسلام رنجبر در پایان با ابراز امیدواری نسبت به دستاوردهای همایش مذکور، تصریح کرد: امید است که این همایش سرآغازی برای یک حرکت بزرگ و تحولی انقلابی در حوزه باشد؛ حرکتی که به سمت شکلگیری حوزهای نو، پویا، آگاه و مجاهد پیش میرود و زمینهساز تحقق تمدن نوین اسلامی خواهد بود.
مهدی الهی